Trong báo cáo mới đây, Dragon Capital đã phân tích các tác động sâu rộng từ chính sách thương mại của chính quyền Trump 2.0 đối với xuất khẩu của Việt Nam.
Bối cảnh thương mại Việt - Mỹ
Trong giai đoạn qua, quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Mỹ đã đạt nhiều thành tựu đáng kể. Kim ngạch thương mại song phương tăng gần 120%, từ 50 tỷ USD năm 2016 lên 110 tỷ USD vào năm 2023. Mối quan hệ ngoại giao giữa hai nước cũng được nâng cấp lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, mở ra nhiều cơ hội hợp tác sâu rộng.
Tuy nhiên, các chính sách thương mại mới dưới thời ông Trump, đặc biệt là kế hoạch áp thuế 60% lên hàng hóa từ Trung Quốc và 10-20% từ các quốc gia khác, có thể ảnh hưởng lớn đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam. Dragon Capital nhận định, các mức thuế này sẽ đẩy giá hàng hóa tại Mỹ tăng cao, gây áp lực lớn lên người tiêu dùng. Tuy vậy, việc triển khai trên thực tế có thể gặp nhiều khó khăn về mặt chính trị.
Việt Nam vẫn được đánh giá là có lợi thế nhờ vị trí địa lý thuận lợi, chi phí lao động thấp và mạng lưới hiệp định thương mại tự do rộng khắp, dù đối mặt với nhiều thách thức.
4 ngành xuất khẩu đối mặt nguy cơ
Dragon Capital đã chỉ ra 4 nhóm ngành xuất khẩu chủ chốt có nguy cơ cao bị giám sát và trừng phạt:
- Pin năng lượng mặt trời: Kim ngạch xuất khẩu đạt 4,4 tỷ USD vào năm 2023, chiếm 26,5% thị phần tại Mỹ. Tuy nhiên, các đề xuất áp thuế từ Bộ Thương mại Mỹ vẫn là mối đe dọa lớn.
- Sản phẩm gỗ: Giá trị xuất khẩu sang Mỹ đạt 5,3 tỷ USD, nhưng đang bị điều tra do sử dụng linh kiện từ Trung Quốc.
- Máy giặt: Đạt 440 triệu USD năm 2023, với mức tăng trưởng mạnh, nhưng nằm trong diện giám sát.
- Xe đạp điện: Kim ngạch xuất khẩu đạt 50,8 triệu USD, đối mặt nguy cơ tương tự.
Giải pháp chiến lược
Trước các thách thức trên, Dragon Capital đề xuất ba giải pháp:
- Thu hẹp thặng dư thương mại với Mỹ: Tăng cường nhập khẩu các mặt hàng như máy bay và khí hóa lỏng (LNG).
- Kiểm soát nhập khẩu từ Trung Quốc: Giảm thiểu rủi ro trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa, đặc biệt trong ngành thép.
- Đẩy mạnh đàm phán hiệp định thương mại: Tăng cường cơ chế giải quyết tranh chấp và thúc đẩy nội địa hóa.
Cơ hội từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng
Báo cáo nhận định, nếu các rào cản thương mại với Trung Quốc được tăng cường, Việt Nam có thể hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, điều này đi kèm với áp lực giám sát chặt chẽ hơn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp FDI có liên kết với Trung Quốc.
Việc thúc đẩy nội địa hóa không chỉ giúp Việt Nam giảm phụ thuộc mà còn hỗ trợ chuyển đổi mô hình sản xuất từ OEM (sản xuất thiết bị gốc) sang bán hàng trực tiếp, mở rộng tiềm năng kinh tế.
Dragon Capital nhấn mạnh, trong bối cảnh hiện tại, các doanh nghiệp xuất khẩu cần chuẩn bị sẵn sàng để ứng phó với các chính sách mới và tận dụng cơ hội từ sự thay đổi toàn cầu.
